TTI SI in de praktijk
Armand Salomon; gecertificeerd TTI SI Consultant voor DISC en Drijfveren, en eigenaar/directeur van Equilibre, een organisatie die verschillende diensten aanbiedt in het HR-werkveld met werving & selectie, leiderschapsontwikkeling en persoonlijke groei als kernthema’s. Daarnaast is Armand hoofdcoach van Rotterdam Basketbal, een team actief in de Eredivisie.
Armands hart klopt voor topsport. Hij denkt als een (duurzaam) ondernemer. Hij leidt vanuit zijn kennis van en fascinatie voor mensprocessen. Dit maakt hem tot een coach die net wat anders te werk gaat dan anderen in de vooral tactisch/technisch georiënteerde basketbalwereld. Zo zet hij zijn ervaring met DISC in topsport in, als onderdeel van zijn teamcoaching. Dorien belde hem op.
Wat maakt een team een succesvol team?
Ik ben er erg van overtuigd, dat 75% van succes op topniveau wordt bepaald door de mentale toestand van spelers en dus het team. Je kunt succes niet alleen maar halen uit talentvolle spelers. Of uit ingenieuze systemen die je bedenkt. Sterker nog, een team floreert door ruimte en vrijheid. Mengt het zich? Hoe lopen de verbindingsprocessen? Het gaat altijd over mensprocessen, over relaties, verbinding.
Dat soort ‘teamreflectie’ is in de basketbalwereld niet erg gebruikelijk. Anders dan in individuele sporten als schaatsen of atletiek. Waar zelfreflectie een veel gebruikelijker instrument is dan in teamsporten. Daar ‘moet’ je het vooral zelf doen. Als je niet presteert zoals je wilt, dan moet je op zoek naar antwoorden bij jezelf. In een team kan je je altijd verschuilen achter een ander. Of wordt het niet gevraagd. Neem de voetbalwereld. Ik geloof echt niet dat die jongens van 18 tot 20 bezig zijn met reflectie op hun eigen gedrag en presteren.
Waarom koos je voor de inzet van een assessment in de aanloop naar het seizoen?
Ik heb jarenlang ervaring met het in kaart brengen van gedrag via onder andere DISC. Wat betekent het om samen te werken? Hoe voorkom je dat je de irritatie van een ander bestempelt tot een zwakheid en in plaats daarvan juist gaat nadenken over de vraag: wat leert die irritatie mij? Hoe komt het dat iemand reageert zoals hij reageert? In de topsport speelt dat nog veel explicieter. Je speelt elke week samen, je moet samen concreet tot een resultaat komen. Irritatie op het veld vertaalt zich heel direct in succes of geen succes. Dus toen ik via TTI SI de kans kreeg iets constructiefs voor mijn team te doen, greep ik die kans.
Wat heb je concreet gedaan?
Ik ben met de jongens, aan het begin van het Eredivisieseizoen, gaan zitten om het model DISC uit te leggen. Zonder nog hun individuele scores mee te nemen. Wat voor verschillen kun je waarnemen in gedragsstijlen en hoe vertaalt zich dat naar de training of op het veld? Wat zie je ervan terug in de praktijk? Dan komt al heel snel de herkenning: Oh, ja, dat zie ik die en die altijd doen.
Ik begon dus eigenlijk met ‘profilen’, zonder naam en toenaam. Wat zijn nou de kenmerken die horen bij bijvoorbeeld ‘rode spelers’? Basketbal kent duidelijke rollen. Als iemand bij ons die een leidende rol heeft, zich minder laat gelden vanuit zijn gedragsstijl, dan hebben we als team een probleem op het veld. Door dat te bespreken ontstond er al van alles. En ik heb ze uiteindelijk ook uitgenodigd om elkaar als teamgenoten een plek te geven op het wiel, denkend aan speelmomenten in het veld. Daar klopte in het begin nog niks van, maar dan zie je dat op een bepaald moment de eerste kwartjes gaan vallen.
Vervolgens heb ik ze naar buiten gestuurd met hun eigen profiel. Ga allemaal lekker een uurtje lezen over en voor jezelf. En toen gebeurde er echt iets heel moois: er ontstonden vanzelf tweetallen, juist tussen teamleden die elkaar van nature niet zo snel zouden opzoeken, en die zijn met elkaar gaan zitten. En zijn vanuit echte, oprechte interesse gaan doorvragen: wat staat er bij jou? Hoe werkt dat bij jou? En het mooie is: we hebben het er nu, maanden later, nog over. Ze geven bijvoorbeeld zelf aan: maar coach, je weet toch dat ik nu eenmaal precies wil weten hoe het zit? En dat doen ze ook onderling, naar elkaar.
Best een belangrijk moment dus?
Ja, absoluut. Ik denk dat dat het moment is geweest waarop het teambuildingproces enorm versneld is. Stel dat je toewerkt naar 100% teamchemie, dan denk ik dat we door dat moment in een keer op 60% zaten. Aan het begin van het seizoen. En ik stuur daar nog steeds op. Ik grijp vaak terug naar dat inzichtmoment. Het begrip dat is ontstaan, dat er in termen van gedrag geen goed of fout bestaat, maakt dat we een belangrijke slag hebben kunnen maken.
Heb je ook drijfveren ingezet?
Ik heb wel de individuele drijfveren profielen bekeken. En daar hou ik als coach rekening mee. Een concreet voorbeeld: we hebben ook jonge Amerikaanse spelers. Die zijn aan de buitenkant wel heel “streetwise”. Maar ze hebben ook een duidelijke ideële drijfveer: onder dat stoere laagje zijn ze best religieus. Dat merk je ook. Respect voor gezag, voor de coach, het zit er wat meer in. Maar als groep hebben we verder nog niets met drijfveren gedaan. Ik wilde ze ook niet overdonderen met informatie. Ik speel wel met de gedachte om voor de play offs met de drijfveren nog een tandje verder de diepte in te gaan.
In hoeverre maak je zelf gebruik van de uitkomsten, juist in 1 op 1 relaties met je spelers?
Alsmaar. Ik geloof heel erg in individueel leiderschap. Ik ga met de een anders om dan met de ander. En ik breng het bij elkaar op momenten dat ik met het team als geheel werk. Tot 45 minuten voor de wedstrijd mogen de jongens acteren vanuit wie ze zijn en wat ze nodig hebben. En daarna is de focus op wie we als team willen zijn.
In de praktijk betekent het ook dat ik rekening hou met het feit dat bepaalde jongens meer vanuit een systeem acteren. Dat vind ik best lastig want ik heb zelf weinig blauw (C-stijl). Maar ik plan in mijn agenda dan heel bewust tijd en ruimte in om persoon X, Y of Z wat meer op blauwe behoeftes te bedienen, dingen meer uit te leggen. Terwijl ik bij andere jongens alleen even langsloop en een opmerking plaats, wat voor hun voldoende is. En ik maak er ook wel grappen over. Dat is het mooie van DISC. Je kan dingen met een knipoog zeggen. Of bepaald responsgedrag bij jezelf regisseren omdat het een doel dient. Doordat ik rekening hou met hun eigen stijl, merk ik ook dat ze zich naar mij anders opstellen.
Zie jij ook nog bepaalde patronen in het team?
We hebben ze wel, maar er is weinig blauw. Verder weinig mensen die uitgesproken aan de buitenkant van het wiel zitten. En relatief veel spelers aan de onderkant van het wiel, geel en groen. Meer op de mens gericht, op een meewerkende omgeving. Ik merk ook, dat die spelers wat meer op de emotie zitten. En dat ik ze dus juist feiten, data en videomateriaal aan moet bieden als ik ze iets duidelijk wil maken en hun gevoel wil beïnvloeden. Ik had verder verwacht (en een beetje gehoopt) dat we veel rood (D-stijl) zouden hebben. Helaas hebben we maar twee echt rode spelers. Als technische staf zeggen we wel eens tegen elkaar dat we te weinig ‘ratten’ in ons team hebben. We zijn te lief, te netjes voor elkaar. Dus ik haal ze soms bewust uit hun comfortzone. Ik laat ze in onderlinge sessies bijvoorbeeld echt uitspreken wat ze nou vinden of willen. Ook van elkaar. Het makkelijkste, ook voor hun, is als ik het weer ga vertellen. Maar dat doe ik dus niet. Dat is wel een thema in ons team. Ook omdat de roden in ons team niet perse de kwaliteit hebben om voorop te gaan. Die zijn daardoor ook geneigd een beetje te duiken. Leiderschap op het veld is dus best nog een issue.
Misschien toch tijd om met die drijfveren aan de slag te gaan?
Ja, precies.
Tot slot, tevreden over het seizoen tot nu toe?
Ja zeker. We hebben vooraf een paar doelstellingen gesteld voor dit seizoen. 1 keer een top 4 team verslaan, en de play offs bereiken. We liggen op koers. Dat top 4 team hebben we verslagen, en de vijfde plek lijkt haalbaar (noot dd: de play offs worden gespeeld tussen de bovenste 6 teams).
