Kan je stress als een vriend zien?
Ik weet het nog goed. Fietste ik balend door een flinke regenbui, kwam tante Jopie in haar elektrische rolstoel me druipend van de regen tegemoet. ‘Wat doet u buiten met dit weer tante Jopie?’ vroeg ik ontsteld. ‘U bent helemaal nat.’ ‘Ach!’, zei ze moedig, ‘het meeste valt ernaast’. Zij had zo’n onverbeterlijk optimistische kijk op iets wat ik toch echt als negatief ervoer. Dit gevoel bekroop me ook toen ik iemand laatst hoorde zeggen: ‘Heb je stress? Je moet stress gewoon zien als je vriend!’
Hoe doet men dat toch, iets wat in eerste instantie negatief aanvoelt ombuigen naar iets positiefs? Zitten er dan mogelijkheden verborgen in moeilijkheden? Kan stress positief zijn? Kan stress echt je vriend worden?
Wie we zijn is hoe we denken
De onderstaande TED talk “Hoe stress je vriend kan worden” van psychologe Kelly McGonigal laat zien dat dit inderdaad kan! Er wordt uitgelegd dat stress eigenlijk alleen slecht voor je is als je denkt dat stress slecht voor je is. Dat als jij je kijk op stress verandert, je lichaam haar reactie op stress aanpast. Het idee dat je lichaam ‘gelooft’ wat je geest je vertelt is op zich niet nieuw. Wetenschappers in de neuropsychologie hebben al eerder ontdekt dat met alleen maar denken aan het trainen van je spieren, je spieren ook echt in kracht toenemen. Blijkbaar kan ook onze overtuiging dat de fysiologische reacties op stress goed voor je zijn, maken dat deze reacties geen aanslag op je gezondheid zijn. Klinkt heel aantrekkelijk. Maar is het ook echt zo makkelijk?
Bij korte perioden van stress lijkt dit inzicht mij zeer nuttig. Voor een spannend examen, wanneer je op sollicitatie moet, of voordat je een presentatie in een volle zaal mag geven. Maar wat als je stressperioden veel langer dan kort aanhouden? Als je na een zoveelste sollicitatie wéér een afwijzing krijgt en je gezin het financieel lastig krijgt. Als je met een langslepende burenruzie over het tuinhek te maken hebt. Of misschien zelfs met een ernstige ziekte. Werkt het idee dat je stress als een vriend moet zien dan nog steeds?
The world is your oyster!
Of Shakespeare het zo bedoeld heeft weet ik niet, maar zijn ‘the world is your oyster’ is inmiddels gevleugeld geworden, met name in tijden van stress. Het betekent zoiets als dat de wereld van jou is, dat je de keuze hebt te doen wat jij wil met jouw leven. Alles wat je wil. Helaas mis je vaak als je met langdurige stress te maken hebt dit onverschrokken gevoel. Maar juist de oester geeft ons hét voorbeeld hoe je iets wat negatief aanvoelt om kunt zetten naar iets positiefs. Als een oester eet, zet hij zijn schelp op een kiertje en zuigt plankton naar binnen. Soms drijft er per ongeluk een zandkorrel, een parasiet of een stukje zeewier mee. Iets wat er niet hoort en irriteert. Als het de oester niet lukt zo’n vervelende indringer eruit te krijgen beschermt hij zichzelf door een dun laagje parelmoer om dat irritante deeltje heen te bouwen. Dit wordt uiteindelijk een prachtige parel waar mensen jaren later heel wat geld voor over hebben. Onlangs werden er op de jaarlijkse Mosseldag in het Zeeuwse Yerseke maar liefst 21 parels in 1 oester gevonden. Deze oester zal aardig wat ‘stress’ ervaren hebben. Maar wat zette die dat mooi om! Welke parel kan jij maken van een irriterend, schurend, soms aanhoudend probleem?
Interessant is dat stress, zelfs wanneer dit lang aanhoudt, ons iets moois geeft. In dezelfde TED talk wordt uitgelegd dat wanneer je stress ervaart, je lichaam het hormoon oxytocine aanmaakt. Dit hormoon, ook wel het knuffelhormoon genoemd, zet je aan tot het aangaan van sociale contacten. Het verhoogt je empathie en zorgt ervoor dat je geneigd bent steun te zoeken bij mensen waar je van houdt. Maar het zet je ook aan om steun te geven en anderen te helpen. En het steunen en helpen van anderen werkt weer als een goed geworpen boemerang. Het geeft jou meer veerkracht en het is bewezen goed voor je gezondheid. Dus: sterke vriendschappen en een grotere veerkracht als parels! Als je het zo hoort denk je bijna: kom maar op met die stress!
Tante Jopie is niet meer. Maar elke keer als ik in de regen fiets zijn haar woorden daar en glimlach ik: Ach, het meeste valt ernaast.
Rieke Geerlings, oktober 2015, Amsterdam
